BİR EFSANE : SAAVEDRA
Diyagramda gördüğünüz ünlü "Saavedra konumu"nun ilginç bir hikayesi var: Yerel bir gazetenin Satranç köşesininde doğan konum, köşenin yazarı Barbier tarafından yanlış yorumlanır ve yazar, 5...Kd4'ten sonra oyunun beraberlikle sonuçlanacağını sanır, etüd yayınlanır ve bir hafta sonra, köşede, etüdün pat ile biten cevabı verilir. Birkaç gün sonra, köşeyi okuyan ve ortalama bir kulüp oyuncusu olan İspanyol rahip Fernando Saavedra, etüdün sonucunun hatalı olduğunu görür ve bulduğu kazancı Barbier'e gösterir. Böylece Saavedra bir Satranç efsanesine dönüşür: günümüze kadar gelmeyi başaran tek hamlesiyle, Saavedra'nın ismi, satranç tarihine kazınarak ölümsüzlüğe ulaşır!Saavedra'nın Büyük Buluşu!1895 yılında, Glasgow'da yayınlanan yerel bir gazetenin satranç köşesinde efsanevi bir etüd sorulmuştu. Tanınan bir satranç oyuncusu olan Londra'lı Potter'ın Mart 1895 yılındaki vefatı üzerine, gazeten,n Satranç yazarı G. E. Barbier merhum hakkında bir yazı yazdı ve birkaç hafta sonra da Potter'ın bir oyunundan bir konumu yayınladı. Bu diyagram, bir şaheserin ilk adımıydı.
Aşağıda "Weekly Citizen" gazetesi için Barbier'in hazırladığı Satranç köşelerinden küçük alıntılar, hatalar düzeltilmeden, aktarılmıştır. Bu etüd, artarda 5 hafta köşedeki yerini korudu!
"Bu etüd, 4 Mayıs tarihinde yayınladığımız etüdün aynısı. Fakat o zaman, "Siyah oynar beraberlik yapar" şeklinde sorduğumuz soru, bugün "Hamle sırası Siyah'ta Beyaz kazanır." şeklinde. Geçen hafta cevap şöyle verilmişti : 1...Kd6+ 2.Şb5 Kd5+ 3.Şb4 Kd4+ 4.Şb3 Kd3+ 5.Şc2 Kd4 6.c8V Kc4+ 7.Vxc4 ½-½
Fakat Glasgow Satranç Kulübü üyesi Saavedra, konumun Beyaz'a kazanç olduğunu keşfetti!"
Weekly Citizen, Cumartesi, 25 Mayıs 1895
" 1...Kd6+ 2.Şb5 Kd5+ 3.Şb4 Kd4+ 4.Şb3 Kd3+ 5.Şc2 Kd4!
Siyah, beraberlik elde edebilmek için Beyaz piyonun Vezir olmasını umut ediyor, ama piyon, Vezir değil, Kale'ye terfi ediyor!
6.c8K!! Ka4 7.Şb3 1-0
Bu konum birkaç yıldır karşılaşılan en göz alıcı etüd! (...)"
Satranç literatüründeki en büyük öykülerden biri işte bu Saavedra efsanesidir.
1.c7 Kd6+ 2.Şb5 Kd5+ 3.Şb4 Kd4+ 4.Şb3 Kd3+ 5.Şc2 Kd4(!) 6.c8K!! [6.c8V? Kc4+ 7.Vxc4 ½-½ ve 6.Şc3? Kd1 7.Şc2 Kd4 de hamle tekrarıyla beraberliğe yol açar.] 6...Ka4 7.Şb3 ve Beyaz kazanır.
Yani, ünlü "Saavedra konumu", yerel bir gazetenin Satranç köşesini hazırlayan Barbier'in, bir maçtan esinlenerek şans eseri ortaya attığı bir rastlantıdan doğmuş. Barbier 5...Kd4'ten sonra oyunun beraberlikle sonuçlanacağını sanarak, hazırladığı etüdü 4 Mayıs 1895 tarihinde yayınlamış ve bir hafta sonra 11 Mayıs'ta da sorduğu etüdün, pat ile biten cevabını vermiş. Birkaç gün sonra, bir okuyucu, İspanyol rahip Fernando Saavedra, Glasgow Satranç Kulübüne gelerek, bulduğu kazanç yolunu orada bulunan, Barbier'in de aralarında bulunduğu üç oyuncuya göstermiş. Selman : "Saavedra, Barbier'e beraberlik dediği konumun aslında Beyaz'a kazanç olduğunu söylediğinde çok şaşırmıştık. Saavedra çözümünü ilk defa bize gösterince de şaşkınlık yerini şevkli bir coşkuya bıraktı! (...) Bu tarz düşük terfiler o zamanlar sık görülmüyordu."
18 Mayıs tarihinde bir sonraki köşesinde Barbier, Saavedra'nın çözümüne göre soruyu Beyaz'a kazanç olarak düzeltti ve "konumun birkaç yıldır karşılaşılan en göz alıcı etüd" olduğunu yazdı.
Böylece, ortalama bir kulüp oyuncusu olan Saavedra, bir Satranç efsanesine dönüştü: günümüze kadar gelmeyi başaran tek hamlesiyle, Saavedra'nın ismi ölümsüz oldu.